Kira Geliri Nedir?
Kira geliri, bir kişi ya da kurumun sahip olduğu taşınmaz malların veya bazı hakların başkalarına kiralanması karşılığında elde ettiği gelirdir. Bu gelir, taşınmazın veya hakkın sahibi tarafından elde edildiğinde vergiye tabi tutulur. Kira gelirleri, Gelir Vergisi Kanunu‘na göre belirli istisna ve gider indirimlerine tabi olabilir.
Kira gelirinin beyan edilmesi, mükelleflerin mali yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından büyük önem taşır. Gelir Vergisi Kanunu çerçevesinde, belirli şartlar sağlandığında istisnalar ve gider indirimleri uygulanarak vergi yükü azaltılabilir. Ancak beyan edilmeyen kira gelirleri için cezai işlemler uygulanabilir.
Kira Gelirine Konu Olan Mal ve Haklar Nelerdir?
Kira gelirine konu olan mal ve haklar, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır:
- Taşınmaz mallar: Konut, işyeri, arsa, tarla, bina
- Haklar: Telif hakları, marka hakkı, maden işletme hakları
- Ayni Tahsilat: Kira bedelinin mal veya hizmet şeklinde tahsil edilmesi
- Nakdi Tahsilat: Kira bedelinin nakit para olarak tahsil edilmesi
- Banka Zorunluluğu: Konutlarda 5000 TL ve üzeri, işyerlerinde 2500 TL ve üzeri kira tahsilatlarının banka veya PTT aracılığıyla yapılması zorunludur.
Hangi Durumlarda Tahsilat Üzerinden Ceza Uygulanır?
Banka veya PTT aracılığıyla yapılması zorunlu olan kira tahsilatları elden yapıldığında, hem kiracı hem de ev sahibi için özel usulsüzlük cezası uygulanır. Ceza miktarı, tahsil edilen kira tutarının %5’i oranında hesaplanır.
Tespit Yöntemi:
- Banka hesap hareketleri kontrol edilerek elden yapılan tahsilatlar tespit edilebilir.
- Kiracı ve mülk sahibinin beyanları incelenebilir.
- Denetimler sırasında, sözleşme bedeli ile banka hesap hareketleri karşılaştırılarak fark tespit edilebilir.
Konut Kira Gelirlerinde İstisna Uygulaması
2024 yılı için konut kira gelirlerinde yıllık 33.000 TL‘lik istisna uygulanmaktadır. Bu tutarın altında kalan kira gelirleri için beyanname verilmesi gerekmez. Ancak, işyeri kira gelirlerinde herhangi bir istisna uygulanmaz.
İstisna uygulanabilmesi için:
- Kira gelirinin sadece konut kira geliri olması
- İşyeri kira gelirinin olmaması
- İstisna tutarının üzerinde gelir elde edilmesi gerekir.
Örnek Olay:
Ayşe Hanım, 2024 yılında kiraya verdiği dairesinden toplam 100.000 TL kira geliri elde etmiştir. Bu durumda 33.000 TL’lik istisna tutarı düşüldükten sonra kalan 67.000 TL gelir vergiye tabi olacaktır.
Hesaplama:
100.000 TL – 33.000 TL (İstisna) = 67.000 TL
Eğer Ayşe Hanım, götürü gider yöntemini seçerse:
67.000 TL – (67.000 TL x %15) = 56.950 TL Vergilendirilecek Tutar
Gerçek gider yöntemini seçmesi durumunda, belgelenmiş 10.000 TL bakım masrafı olduğunu varsayarsak:
67.000 TL – 10.000 TL = 57.000 TL Vergilendirilecek Tutar
Kira Gelirinin Tespitinde İndirilecek Giderler
Kira gelirlerinde vergi matrahının hesaplanmasında giderlerin indirilmesi önemli bir avantaj sağlar. Mükellefler, giderleri iki yöntemle indirebilir:
1. Gerçek Gider Yöntemi
Gerçek gider yöntemi, kira gelirinden yapılan harcamaların belgelenerek düşülmesine dayanan bir yöntemdir. Bu yöntemde, kira geliri elde edilirken yapılan zorunlu harcamalar vergi matrahından indirilir.
İndirilebilecek Giderler:
- Aydınlatma, ısıtma, su ve temizlik giderleri
- Sigorta giderleri
- Amortismanlar
- Kredi faizleri
- Bina bakım ve onarım giderleri
Örnek Olay:
Ali Bey, 2024 yılında kiraya verdiği dairesinden 50.000 TL kira geliri elde etmiştir. Dairenin çatı onarımı için 10.000 TL harcama yapmıştır. Ayrıca sigorta poliçesi için 2.000 TL ödeme yapmıştır.
Hesaplama:
50.000 TL – 33.000 TL (İstisna) = 17.000 TL
17.000 TL – (10.000 TL + 2.000 TL) = 5.000 TL Vergilendirilecek Tutar
2. Götürü Gider Yöntemi
Götürü gider yöntemi, herhangi bir harcama belgesi ibraz edilmeden kira gelirinin %15’inin gider olarak düşülmesine dayanan bir yöntemdir. Bu yöntem, belgelendirme süreci ile uğraşmak istemeyen mükellefler için daha pratiktir.
Hesaplama:
Kira Geliri – (%15 Götürü Gider) = Vergilendirilecek Tutar
Örnek Olay:
Mehmet Bey, 2024 yılında konutundan 60.000 TL kira geliri elde etmiştir. Herhangi bir gider belgesi bulunmamaktadır.
Hesaplama:
60.000 TL – 33.000 TL (İstisna) = 27.000 TL
27.000 TL – (27.000 TL x %15) = 22.950 TL Vergilendirilecek Tutar
Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Gelirlerden Yapılacak İndirimler
Beyanname üzerinden yapılacak başlıca indirimler şunlardır:
- Bağış ve yardımlar
- Eğitim ve sağlık harcamaları
- Bireysel emeklilik katkı payları
- Engellilik indirimi
Uygulama Şekli: Bu indirimlerin toplamı, gelir vergisi matrahının %10’unu geçemez.
Örnek Olay:
Burak Bey, 2024 yılında 80.000 TL kira geliri elde etmiş ve 8.000 TL eğitim harcaması yapmıştır.
Hesaplama:
80.000 TL – 33.000 TL (İstisna) = 47.000 TL
47.000 TL – 4.700 TL (Eğitim Harcaması %10) = 42.300 TL Vergilendirilecek Tutar
Beyannamenin Zamanı ve Şekli
Beyanname verme süresi, 1 Mart – 31 Mart 2025 tarihleri arasındadır. Beyanname elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Hazır Beyan Sistemi üzerinden kolayca doldurulabilir.
Hazır Beyan Sistemi Nedir, Nasıl Kullanılır?
Hazır Beyan Sistemi, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından mükelleflerin beyanname verme sürecini kolaylaştırmak amacıyla oluşturulmuş bir sistemdir. Sisteme İnternet Vergi Dairesi’nden giriş yapılarak hazır kira beyanları görüntülenebilir ve onaylanabilir.
Kesilen Vergilerin Mahsubu ve İadesi
Kira gelirleri üzerinden yapılan stopaj kesintileri, yıllık beyanname üzerinde mahsup edilebilir. Fazla kesilen vergi, mükellef talebi halinde iade edilir.
Verginin Ödenme Zamanı ve Şekli
Beyanname üzerine tahakkuk eden vergiler Mart ve Temmuz aylarında iki taksitte ödenebilir. Ödemeler:
- İnternet Vergi Dairesi
- Bankalar
- Vergi dairesi vezneleri aracılığıyla yapılır.
SONUÇ
Bildirimin tamamı internet ortamında yapılabildiğinden oldukça kolaydır. Fazla vergi beyan etmemek için, yukarıda gösterilen kurallara uymak gerekmektedir. Yine verginin olduğundan az bildirilmesi halinde vergi ziya ortaya çıkması muhtemeldir.
Türkiye’de bulunan kira gelirleriniz için bildirim yapılmasında, WhatsApp aracılığı ya da İletişim sekmesinden Türkiye Hollanda Hukuk Ofisi’ne ulaşarak yardım talebinizi iletebilirsiniz. Mart ayı içerisinde kira geliri bildirmenizi yapmayı unutmayın!
Av. Burçak GENÇEROĞLU SAYAR
Ek Linkler:
